Kto to sygnalista w firmie? Wszystko, co musisz wiedzieć

Kwestia sygnalistów, czyli osób zgłaszających nieprawidłowości w organizacjach, staje się coraz bardziej istotna w kontekście obowiązujących przepisów prawa. W 2025 roku temat ten zyskał na znaczeniu, przede wszystkim ze względu na wprowadzenie nowych regulacji prawnych, które mają na celu ochronę takich osób przed działaniami odwetowymi. W artykule przedstawiamy, kim jest sygnalista, jakie są jego prawa i obowiązki oraz jaką rolę pełni w firmie.

Kim jest sygnalista?

Sygnalista to osoba, która zgłasza naruszenia prawa lub nieprawidłowości w organizacji, z którą jest związana. Pojęcie to pochodzi od angielskiego słowa „whistleblower”, co dosłownie oznacza „dmuchający w gwizdek”. Sygnaliści nie są przypadkowymi świadkami zdarzeń; zdobywają informacje o naruszeniach w trakcie wykonywania swoich obowiązków zawodowych. Mogą to być pracownicy, byli pracownicy, kandydaci do pracy, a nawet klienci czy partnerzy biznesowi.

Ważne jest, aby sygnalista działał w dobrej wierze, co oznacza, że jego działania nie są podyktowane osobistymi korzyściami, lecz troską o dobro publiczne lub interesy firmy.

Jakie są obowiązki sygnalisty?

Sygnalista ma obowiązek zgłoszenia naruszenia w sposób bezpieczny i zgodny z przepisami prawa. Może to zrobić za pośrednictwem:

• kanału wewnętrznego – zgłoszenie do przełożonego lub jednostki odpowiedzialnej w firmie,
• kanału zewnętrznego – zgłoszenie do organów publicznych, takich jak prokuratura czy Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
• ujawnienia publicznego – w wyjątkowych sytuacjach, gdy inne kanały zawiodły.

Jakie informacje może zgłaszać sygnalista?

Sygnalista może zgłaszać naruszenia w wielu obszarach, takich jak:

• korupcja,
• naruszenia praw pracowniczych,
• zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa,
• ochrona danych osobowych,
• przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

Jakie prawa przysługują sygnaliście?

Sygnaliści są chronieni przed działaniami odwetowymi ze strony pracodawcy lub innych osób związanych z organizacją. Ochrona ta obejmuje między innymi:

• zakaz zwolnienia z pracy,
• zakaz degradacji stanowiska,
• ochronę przed mobbingiem i dyskryminacją,
• obowiązek zachowania poufności danych sygnalisty.

Jak pracodawca może zapewnić ochronę sygnaliście?

Pracodawca musi stworzyć odpowiednie procedury wewnętrzne, które umożliwią bezpieczne zgłaszanie nieprawidłowości. Powinny one obejmować:

• utworzenie kanałów zgłoszeń wewnętrznych,
• prowadzenie rejestru zgłoszeń,
• zapewnienie bezstronności weryfikacji zgłoszeń,
• poinformowanie sygnalisty o podjętych działaniach następczych.

Co grozi za brak wdrożenia przepisów o ochronie sygnalistów?

Pracodawcy, którzy nie wdrożą procedur ochrony sygnalistów, mogą być narażeni na surowe sankcje. Według polskiego prawa, brak przestrzegania przepisów może skutkować:

• karą grzywny,
• ograniczeniem wolności,
• do 3 lat pozbawienia wolności.

Ochrona sygnalistów jest istotnym elementem budowania transparentności i odpowiedzialności w organizacjach. Dzięki nowym regulacjom, osoby zgłaszające nieprawidłowości mogą czuć się bezpiecznie i pewnie w swoich działaniach, a pracodawcy zyskują narzędzie do skutecznego zarządzania ryzykiem i poprawy kultury organizacyjnej.

Co warto zapamietać?:

• Sygnalista to osoba zgłaszająca naruszenia prawa w organizacji, działająca w dobrej wierze.
• Obowiązki sygnalisty obejmują zgłaszanie naruszeń przez kanały wewnętrzne, zewnętrzne lub ujawnienie publiczne.
• Sygnaliści mogą zgłaszać m.in. korupcję, naruszenia praw pracowniczych oraz zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa.
• Przysługują im prawa ochrony przed działaniami odwetowymi, w tym zakaz zwolnienia i degradacji.
• Brak wdrożenia przepisów o ochronie sygnalistów może skutkować karą grzywny lub nawet pozbawieniem wolności do 3 lat.